پایان نامه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تحصیلی دانشجویان است که پس از سال‌ها تلاش و تحقیق، به دست می‌آید. پایان نامه‌ها، معمولاً به صورت یک گزارش علمی ارائه می‌شوند که در آن، موضوعی خاص مورد بررسی قرار می‌گیرد و نتایج حاصل از تحقیق، ارائه می‌شوند.

تبدیل پایان نامه به کتاب برای پژوهشگران مزایای زیادی دارد. در واقع علاوه بر اینکه می‌ توان با تبدیل پایان‌نامه به کتاب، سطح علمی و ذخایر تحقیقاتی کشور را گسترش داد، در رزومه محقق نیز به عنوان یک امتیاز ویژه می‌ تواند ثبت کند. برای اینکه در آزمون مصاحبه دکتری یک برگ برنده رو کنید، می‌ توانید با تالیف یک کتاب به این خواسته برسید. برخلاف تصور دانش پژوهان که گمان می‌ کنند برای تبدیل پایان نامه به کتاب مراحل پیچیده‌ ای پیش روی آن ها وجود دارد ولی با اندکی تغییرات به راحتی می‌ توان پایان نامه را به کتاب تبدیل کرد. در این خصوص لازم است چند نکته را در نظر گرفته تا بتوانید یک پایان‌ نامه را به کتابی با کیفیت تبدیل کنید.

اهمیت تبدیل پایان نامه به کتاب چیست؟

همانگونه که می‌ دانید از اساتید گرفته تا پژوهشگران، دانشجویان، کودکان و عموم مردم، کتاب را به عنوان یک گنجینه ارزشمند می‌ شناسند. به همین علت یکی از مهم‌ ترین دلایلی که موجب شده است نسبت به تبدیل پایا‌ن‌نامه به کتاب حساسیت وجود داشته باشد، ارزش معنوی آن به شمار می‌ رود. با توجه به اینکه دانشجویان برای نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد زحمات زیادی را متقبل شده و نیاز است که برای نگارش آن تحقیقات زیادی انجام دهند، می‌ توان از دل آن یک مطلب ارزشمند را استخراج نمود. با این حال متاسفانه پایان‌ نامه‌ ها پس از اینکه در جلسه دفاع مورد بررسی قرار می‌ گیرند ارزش دیگری در آینده نخواهند داشت. این شرایط نشان می‌ دهد که تغییر پایان نامه به کتاب می‌ تواند از جهات دیگر نیز به عنوان اتفاقات مثبت مورد توجه قرار گیرد. به طور مثال اگر یک پایان نامه با کیفیت توسط دانشجو نگارش شود، نسخه کتاب آن از امتیاز ویژه‌ ای برخوردار خواهد شد.

در برخی موارد، دانشجویان علاقه‌مند هستند تا پایان نامه خود را به یک کتاب تبدیل کنند. تبدیل پایان نامه به کتاب، مزایای مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انتشار یافته‌های پژوهش در سطح گسترده‌تر: پایان نامه‌ها، معمولاً در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نگهداری می‌شوند و دسترسی به آنها برای عموم مردم، دشوار است. تبدیل پایان نامه به کتاب، امکان دسترسی عموم مردم به یافته‌های پژوهش را فراهم می‌کند.
• ارتقای رزومه تحصیلی و شغلی دانشجو: تبدیل پایان نامه به کتاب، نشان‌دهنده‌ی تلاش و پشتکار دانشجو است و می‌تواند در ارتقای رزومه تحصیلی و شغلی او، موثر باشد.
• کسب درآمد از طریق نشر کتاب: کتاب‌های علمی، معمولاً از فروش خوبی برخوردار هستند و می‌توانند منبع درآمدی برای نویسنده باشند.

دلیل علاقه پژوهشگران به تبدیل کارنامه به کتاب

فارغ از ارزش معنوی که تبدیل پایان نامه به کتاب دارد، موارد دیگری نیز هستند که سبب می‌ شوند دانشجویان به این سمت هدایت شوند.

1. امتیاز در مصاحبه دکتری

بدون تردید یکی از مهمترین مزایایی که با تبدیل پایان نامه به کتاب، پژوهشگران به آن دسترسی دارند، کسب امتیاز مناسب برای مصاحبه دکتری است. یک پژوهشگر می‌ تواند با تبدیل پایان نامه خود به کتاب در مصاحبه حضوری ۴ امتیاز به دست آورد.

2. کم هزینه بودن

تبدیل پایان نامه به کتاب و چاپ آن نسبت به چاپ مقاله در مجلات فوری هزینه‌ های به مراتب کمتری بر روی دست دانشجویان خواهد گذاشت.

3. کوتاه بودن پروسه

تبدیل پایان نامه به کتاب نسبت به چاپ مقالات در مجلات معتبر، طی کردن فرآیندی کوتاه‌ تر را می‌ طلبد. معمولا مدت زمان کوتاهی دانشجو برای تبدیل پایان نامه خود به کتاب صرف می‌ کند. تنها زمانی که به دنبال اخذ مجوزهای مربوطه می‌ روید ممکن است برای شما آزار دهنده باشد. با این حال این بازه زمانی نیز نسبت به داوری مقاله کوتاه است.

4. ثبت در کتابخانه ملی

پس از آنکه توانستید مجوزهای مربوطه برای چاپ کتاب خود را اخذ کنید، امکان ثبت کردن کتاب در کتابخانه ملی نیز وجود دارد.

5. جاودانه نگه داشتن پایان نامه

پس از تبدیل پایان نامه خود به کتاب می‌ توانید از آن به عنوان یک اثر جاودانه یاد کنید بدون شک ماندگاری نام کتاب در ذهن افراد نسبت به ماندگاری پایان نامه و مقالات بیشتر است.

برای تبدیل پایان نامه به کتاب، مراحل مختلفی باید طی شود که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بررسی ساختار پایان نامه: اولین قدم در تبدیل پایان نامه به کتاب، بررسی ساختار پایان نامه است. پایان نامه‌ها، معمولاً دارای ساختار مشخصی هستند که شامل بخش‌های مختلف مانند عنوان، چکیده، مقدمه، روش‌ها، یافته‌ها، بحث و نتیجه‌گیری می‌شود. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد که ساختار پایان نامه، برای تبدیل آن به کتاب، تغییر کند.
2. نگارش مقدمه و نتیجه‌گیری جدید: مقدمه و نتیجه‌گیری، دو بخش مهم هر کتاب هستند که نقش مهمی در جلب توجه خواننده و ارائه‌ی خلاصه‌ای از مطالب کتاب دارند. در هنگام تبدیل پایان نامه به کتاب، لازم است که مقدمه و نتیجه‌گیری جدیدی برای کتاب نگارش شود. این مقدمه و نتیجه‌گیری باید به گونه‌ای باشد که برای مخاطب عام قابل فهم باشد.
3. حذف اطلاعات غیرضروری: پایان نامه‌ها، معمولاً حاوی اطلاعات زیادی هستند که برای تبدیل آن به کتاب، لازم است که برخی از این اطلاعات حذف شوند. اطلاعات غیرضروری، اطلاعاتی هستند که به وضوح در کتاب آورده نشده‌اند یا می‌توان آنها را از طریق منابع دیگر به دست آورد.
4. توضیح و تفسیر نتایج پژوهش: یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر کتاب علمی، بخش نتایج پژوهش است. در این بخش، باید نتایج پژوهش به طور کامل و دقیق ارائه شوند و همچنین، باید نتایج پژوهش مورد توضیح و تفسیر قرار گیرند.
5. ارائه‌ی منابع جدید: پایان نامه‌ها، معمولاً حاوی منابعی هستند که در دسترس عموم مردم نیستند. در هنگام تبدیل پایان نامه به کتاب، باید منابع جدیدی به کتاب اضافه شوند تا خواننده بتواند اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق منابع معتبر به دست آورد.

تبدیل پایان نامه به کتاب، کار ساده‌ای نیست و نیاز به صرف زمان و تلاش دارد. با این حال، مزایای تبدیل پایان نامه به کتاب، بسیار زیاد است و می‌تواند برای دانشجو و جامعه مفید باشد.

در ادامه، به برخی از نکات مهم در مورد تبدیل پایان نامه به کتاب اشاره می‌شود:

• انتخاب ناشر مناسب: انتخاب ناشر مناسب، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت یک کتاب است. ناشر باید معتبر باشد و توانایی چاپ و توزیع کتاب را داشته باشد.
• بازاریابی کتاب: بازاریابی کتاب، یکی از مهم‌ترین عوامل در فروش کتاب است. نویسنده باید از طریق روش‌های مختلف، مانند تبلیغات، شبکه‌های اجتماعی و حضور در نمایشگاه‌های کتاب، کتاب خود را به مخاطبان معرفی کند.
• تجدید چاپ کتاب: اگر کتاب با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شود، ممکن است نیاز به تجدید چاپ آن باشد. نویسنده باید از طریق ناشر خود، نسبت به تجدید چاپ کتاب اقدام کند.

مراحل تبدیل پایان نامه به کتاب

همانگونه که می‌ دانید فرمت پایان نامه با کتاب تفاوت‌ های زیادی دارد. در واقع اگر به دنبال آن هستید که از پایان نامه خود بتوانید یک کتاب استخراج کنید، لازم است که فرمتی متفاوت برای آن انتخاب کرده تا همگان بتوانند آن را مطالعه کنند. مخاطب پایان نامه دانشجویان هم رشته و اساتید دانشگاه هستند. در طرف دیگر شرایط نوشتن کتاب اینگونه نیست. شما باید یک کتاب را به گونه‌ ای نگارش کنید که متن آن بسیار ساده‌ تر و روان‌ تر از پایان‌ نامه باشد. موارد مختلفی وجود دارند که در تبدیل پایان نامه به کتاب مورد بررسی قرار می‌ گیرند.

• انتخاب عنوان مناسب

افرادی که در زمینه نگارش پایان نامه فعالیت می‌ کنند، به خوبی می‌ دانند که عنوان پایان نامه می‌ تواند طولانی و دارای جزئیات زیاد باشد. گاهی اوقات در انتهای عنوان پایان نامه به جامعه آماری نیز اشاره می‌ کنند. در عین حال اگر به دنبال تبدیل پایان نامه به کتاب هستید باید یک عنوان دیگر برای آن انتخاب کنید. عنوان پایان نامه به هیچ وجه برای افرادی که به دنبال خرید کتاب هستند جذابیت ندارد. باید یک عنوان جذاب و کوتاه برای کتاب خود انتخاب کرده تا هم بتواند محتوای داخل کتاب را معرفی کند هم با استفاده از آن به جذب مخاطب پرداخت.

• تبدیل برخی از قسمت‌ ها به فرمت کتاب

اولین و شاید مهمترین موردی که هنگام تبدیل پایان نامه به کتاب باید در نظر گرفت این است که تمامی متن پایان نامه را باید بررسی کرد و به جای کلمه پایان نامه از کلمه کتاب استفاده نمود. این کار را به راحتی می‌ توانید با استفاده از نرم‌ افزار word انجام دهید. پایان نامه‌ ها دارای جدول ها و نمودارهای مختلفی هستند. در کتاب به هیچ عنوان نیاز به نگارش این جزئیات به صورت کامل وجود ندارد. تنها می‌ توانید عنوان‌ های اصلی و جداول مهم را درون کتاب را منتشر کنید. قبل از هر چیزی به قلم خود یک پیش گفتار به کتاب اضافه نمایید. در گام بعدی باید چکیده پایان نامه به مقدمه تبدیل شود. با اندکی تغییرات می‌ توان یک مقدمه ساختاری مناسب را ایجاد نمود. با توجه به اینکه پایان‌ نامه‌ ها دارای فصول مختلفی هستند، نیاز نیست که آن ها را در کتاب به طور کلی شرح دهید. سعی کنید خود را به جای خواننده قرار داده و هر آنچه علاقه مند هستید را در کتاب به کار ببرید.

• صفحه آرایی کتاب

باید یک تناسب بین متن و تصاویر کتاب ایجاد کنید. معمولا یک فرمت استاندارد برای صفحه آرایی کتاب در نظر گرفته می‌ شود. گاهی اوقات دانشگاه تصمیم می‌ گیرد که برای کتاب‌ و پایان نامه‌ ها یک فرمت خاص را معرفی کند. نرم‌ افزارهای مختلفی برای صفحه آرایی کتاب می‌ توان مورد استفاده قرار داد. از جمله رایج‌ ترین نرم‌ افزارها می‌ توان به indesign و Word اشاره نمود. برای صفحه آرایی کتاب سعی کنید یک استایل خاص برای عناوین تعریف کرده و با سکشن‌ بندی کتاب، درج فهرست و همچنین ایجاد سر صفحه و پا صفحه نیازهای خواننده را برطرف نمایید.

• طراحی جلد کتاب

یکی دیگر از مراحلی که برای تبدیل پایان نامه به کتاب باید طی کنید، انتخاب یک جلد استاندارد است. دقت زیادی باید برای انتخاب طرح جلد کتاب به خرج دهید. از لحاظ شکل و طیف رنگ باید به خوبی عمل کنید. یادآور می‌ شویم که برای دریافت مجوز صدور کتاب، طرح روی جلد آن نیز مورد بررسی قرار می‌ گیرد. طرحی که انتخاب می‌ کنید باید کاملا مطابق با موازین قانونی کشورمان باشد. علاوه بر این طرح جلد کتاب باید بتواند محتوای درون آن را به خوبی شرح دهد. طرحی که برای جلد کتاب انتخاب می‌ کنید باید برای مخاطب جذابیت زیادی داشته باشد. از جمله مواردی که در این زمینه مد نظر قرار می‌ گیرند، می‌ توان به طرح روی جلو، پشت جلد و عطف کتاب اشاره کرد. سعی کنید برای طراحی جلد کتاب مخاطب خود را شناخته و بر اساس موضوع کتاب، فرهنگ و آداب و رسوم کشور یک شکل مناسب را برگزینید. اگر اطلاعات و دانش کافی در خصوص نحوه استفاده از نرم‌ افزارهای گرافیکی ندارید، می‌ توانید این مهم را با طراح گرافیک در میان گذاشته و از ایده‌ های وی کمک بگیرید.

مراحل چاپ کتاب

پس از اینکه فرمت پایان نامه را به فرمت کتاب تبدیل کردید باید به دنبال پروسه چاپ آن بروید. این قسمت را می‌ توان مرحله ای زمانبر برای تبدیل پایان نامه به کتاب و چاپ آن در نظر گرفت. با توجه به اینکه نیاز به تایید نهایی سازمان‌ های ذیربط وجود دارد و باید مجوز تایید کتاب و چاپ آن را دریافت کنید، مدت زمانی را منتظر خواهید ماند. مراحل مختلفی برای چاپ کتاب در این بین طی می‌ شوند. از جمله این مراحل می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. دریافت شابک

شابک یک کد بین المللی ۱۳ رقمی بوده که برای چاپ کردن کتاب باید آن را دریافت کنید. 3 رقم اولی که در این کد وجود دارند پیشوند آن هستند. این کد ۱۳ رقمی با شماره ۹۷۸ شروع می‌ شود. پس از آن نیز برای نشان دادن موقعیت جغرافیایی یک شماره 3 رقمی قرار می‌ گیرد. این شماره نیز زبان و کشور انتشار کننده کتاب را نشان می‌ دهد. ۴ رقم بعدی نیز به معرفی ناشر یا بررسی مشخصات ثبت کننده کتاب می‌ پردازد. 2 رقم بعدی در این عدد ۱۳ رقمی شناسه عنوان کتاب را معرفی کرده و رقم آخر نیز مجوز کتاب یا رقم کنترل نامیده می‌ شود. به وسیله شابک به راحتی می‌ توانید کتاب مورد نظر خود را جستجو کرده و در هر زمان به آن دست پیدا کنید.

2. اخذ مجوز فیپا

برای تبدیل پایان نامه به کتاب و چاپ کردن آن نیاز به اخذ مجوز فیپا خواهید داشت. فیپا مخفف فهرست نویسی بیش از چاپ است. مشخصاتی که در صفحه اول کتاب مشاهده می‌ کنید همان اطلاعات مربوط به فیپا هستند. با دریافت این مجوز، کتاب شما بر مبنای استانداردهای بین‌ المللی چاپ، ثبت و ضبط می‌ شود. اگر به دنبال دریافت این مجوز هستید باید به وب سایت آن مراجعه کرده و سپس درخواست خود را ارسال کنید. مدت زمانی که برای اخذ این مجوز منتظر می‌ مانید با توجه به عنوان کتاب می‌ تواند بین ۱۰ الی ۱۵ روز طول بکشد. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تنها مراجع صدور فیپا در کشور شناخته می‌ شوند. از جمله مهم‌ ترین اطلاعاتی که در این بخش درج می‌ شود، می‌ توان به نام و مشخصات ناشر، عنوان کتاب، مشخصات ظاهری کتاب، سال چاپ کتاب، شماره شابک، نوع قطع، رتبه‌ بندی و همچنین شماره کتاب شناسی ملی کتاب اشاره کرد.

3. اخذ مجوز چاپ

تا این مرحله شما یک فایل از کتاب به همراه مجوز فیپا در اختیار دارید. اکنون برای اخذ مجوز چاپ باید یک جلد از آن را به وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی ارسال کرد تا بتوانید مجوز را دریافت کنید. این مرحله نیز مدت زمان زیادی را شما را منتظر می‌ گذارد. گاهی اوقات دریافت مجوز چاپ کتاب تا سه ماه نیز ممکن است طول بکشد.

4. صحافی و چاپ کتاب

پس از طی کردن این مراحل اکنون باید به سراغ چاپ کتاب خود بروید. با توجه به تعداد تیراژ، مدت زمانی که برای صحافی و چاپ کتاب منتظر می‌ مانید نیز متفاوت است. برای چاپ کتاب‌ هایی که دارای تیراژ زیر ۱۰۰۰ هستند از چاپ دیجیتالی استفاده کرده و کتاب‌ های بالای تیراژ ۱۰۰0 باید از چاپ افست استفاده می کنند. این مرحله را می‌ توان یکی از زیباترین مراحل و ظریف‌ ترین آن ها برای چاپ کتاب عنوان کرد. در صحافی تمام مواردی که نیاز دارید مانند جلد گذاری، تا کردن و برش آن انجام می‌ شوند.

5. اخذ مجوز پخش

گام آخر برای چاپ کتاب و فروش آن، اخذ مجوز پخش است. متاسفانه بخش زیادی از ناشران در خصوص طی کردن این مرحله سهل انگاری می‌ کنند. فراموش نکنید که بدون اخذ مجوز پخش هیچ امتیازی برای شما در مصاحبه دکتری در نظر گرفته نمی‌ شود. وزارت ارشاد برای شما مجوز پخش کتاب را صادر می‌ کند.

تبدیل پایان نامه به کتاب می‌ تواند برای پژوهشگران مزایای زیادی داشته باشد. اگر قصد دارید ادامه تحصیل خود را در مقطع دکترا انجام دهید، به راحتی می‌ توانید با تبدیل پایان نامه کارشناسی ارشد به کتاب از امتیاز ویژه آن استفاده کنید. همچنین تبدیل پایان نامه به کتاب، می‌تواند فرصتی برای دانشجویان باشد تا یافته‌های پژوهش خود را با جامعه به اشتراک بگذارند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.

برای مشاوره در انجام طرح‌های پژوهشی خود در هر رشته و مقطعی که هستید، میتوانید از طریق لینک زیر سفارش مشاوره و انجام طرح‌های پژوهشی خود را  در پیامنی پروژه ثبت کنید